Na de affaire-Dujardin publiceert de Volkskrant vandaag een artikel over paardenwelzijn. Daarin komen KNHS-woordvoerder Jantien van Zon, Sarah Pesie van Dier & Recht en inspanningsfysioloog Carolien Munsters aan het woord.
De KNHS zegt te zijn geschrokken van het optreden van Dujardin en prijst de adequate handelwijze van de FEI. ‘De video is verschrikkelijk, dit gedrag hoort niet thuis in de paardensport’, zegt woordvoerder Jantien van Zon van de KNHS. ‘Bij de bond hanteren we de welzijnscode waarin staat beschreven hoe je met een paard moet omgaan. Alle leden moeten zich daaraan houden.’ De KNHS benadrukt dat de lange zweep die Dujardin hanteerde, de zogenoemde longeerzweep, dient om paarden aanwijzingen geven. ‘Doorgaans wordt deze zweep gebruikt om het paard voorwaarts te drijven tijdens een training aan de longeerlijn. Maar zeker niet om mee te slaan’, aldus Van Zon.
Dier & Recht
Volgens dierenwelzijnexpert Sarah Pesie van Stichting Dier en Recht staat het voorval met Dujardin niet op zichzelf. De stichting brengt sinds 2020 wereldwijd de misstanden van topruiters met paarden in kaart en kwam tot nu toe tot zestien excessen. Pesie: ‘En dan hebben we het alleen nog maar over de ruiters die zijn betrapt en gestraft.’
De veroordelingen die Stichting Dier en Recht heeft verzameld variëren van het slaan van een paard met een boomtak, tot het werken met elektrische schokken om een paard tot betere prestaties te dwingen en het bevestigen van spijkers in de beenbescherming voor een hogere sprongkracht. ‘Je kunt het zo gek niet bedenken, maar mensen halen alles uit de kast om paarden goed te laten luisteren’, zegt Pesie. Dier en Recht voert sinds vijf jaar actief campagne tegen het inzetten van paarden voor de topsport. ‘Wij vinden dat het bedrijven van topsport niet mogelijk is op een diervriendelijke manier. Je kunt niet zo veel vragen van een paard en dan ook nog garanderen dat hij een vrije keuze heeft’, vindt Pesie.
Volgens haar gaat het fout als een paard tot in detail oefeningen moet uitvoeren, exact op de wijze waarop de ruiter het wil. ‘Als het dan ook nog heel competitief wordt, draait alles om het resultaat in plaats van om de relatie tussen ruiter en paard. Een paard geeft niks om een gouden medaille, maar wordt wel tot het uiterste gedreven. Je kunt bijna niet voorkomen dat gefrustreerde ruiters hun paarden mishandelen omdat je het niet kunt controleren.’
Carolien Munsters
Dr. Carolien Munsters is inspanningsfysioloog voor paarden en doet wetenschappelijk onderzoek naar de fysieke en mentale belasting en belastbaarheid van paarden. Ze stelt dat het een grote misvatting is dat paarden in de olympische disciplines – dressuur, springen en eventing – fysiek tot het uiterste worden gedreven. ‘Voor veel paarden is topsport niet zwaar; ze gaan niet naar een maximale intensiteit. Paarden zijn topatleten in vergelijking met mensen. Ze hebben een enorme spiermassa en een grote hartcapaciteit. Wel moet je altijd blijven monitoren of alles goed gaat; niet elk paard is geschikt voor topsport.’
In de niet-olympische discipline van de draf- en rensport is er volgens Munsters wel sprake van een maximale inspanning. ‘Daar gaat het echt om hoe hard een paard kan rennen. De vraag is of deze fysieke belasting het welzijn van een paard schaadt. Vergelijk het met een humane inspanning; hoe slecht is het om een sprint te trekken.’
Traditionele sector
De KNHS heeft het borgen van paardenwelzijn al jaren geleden tot een speerpunt gemaakt. ‘Het loopt als een rode draad door alles wat wij doen’, vertelt Van Zon. ‘Er wordt veel wetenschappelijk onderzoek gedaan naar de mogelijkheden om het welzijn van paarden verder te optimaliseren. Hierbij werken we nauw samen met de universiteiten van Utrecht en Wageningen en ook met buitenlandse instanties. In al onze opleidingen – zoals voor ruiters, instructeurs en officials – is paardenwelzijn leidend.’
Wetenschapper Munsters ziet in de praktijk dat er zeker de laatste twee, drie jaar meer bewustwording is rond het onderwerp paardenwelzijn. ‘De hippische sector is een conservatieve sector’, weet ze.
‘In het verleden waren keuzes vooral gebaseerd op tradities; we doen het zo omdat we het al jaren zo doen. Inmiddels vragen paardenliefhebbers zich veel meer af hoe ze het leven van hun paard nog aangenamer kunnen maken. Heeft hij voldoende bewegingsruimte? Heeft hij regelmatig sociaal contact met andere paarden? Wat moet ik veranderen aan de stalinrichting?’
Strakke neusriem
KNHS-woordvoerder Van Zon wijst op de vele veranderingen die de afgelopen jaren zijn doorgevoerd in de paardensport. Zoals het verbod op een te strakke neusriem, het niet meer compleet afscheren van de tastharen rond neus en ogen én het verbod op de rollkür (kin op de borst), die belastend was voor de nek van het paard. ‘Ook de invoering van een verplicht aantal rusturen in de stallen tijdens grote evenementen is een mooi voorbeeld’, zegt Van Zon.
Pesie van Stichting Dier en Recht juicht de verbeteringen toe maar waakt voor te veel optimisme. ‘Ik merk dat het belang voor dierenwelzijn breder wordt gedragen in de maatschappij dan een jaar of vijf geleden. Maar ik zie om me heen nog te veel fout gaan; kijk maar naar de lijst met de veroordeelde topruiters.
‘Zelfs in de topsport is er sprake van een ernstig gebrek aan kennis rond dierenwelzijn. Of ze willen het niet zien omdat ze prestaties vooropstellen. Vooral in de top van de dressuursport is een groep mensen actief die niet mee wil met enige vooruitgang.’
Munsters is positiever gestemd. ‘De tijdgeest verandert, er is echt een verschuiving gaande. In de volle breedte – van recreatief paardrijden tot breedtesport en de topsport – staan mensen veel meer open voor de vraag: wat is goed voor het welbevinden van mijn paard? Ook wordt er tijdens wedstrijden en trainingen veel meer gebruikgemaakt van data om objectief te kunnen evalueren hoe zwaar een proef is. Tot slot zien we dat er veel meer vraag is naar onderzoek rond paardenwelzijn. Dat levert meer kennis en inzichten op om het in de toekomst nog beter te doen.’