Kees van den Oetelaar heeft zijn leven lang geld verdiend met paarden. Als handelaar, als fokker en als hengstenhouder. We moeten op z’n minst even luisteren als zo iemand een waarschuwende vinger opsteekt. En dat doet hij nu. ‘We moeten ervoor waken dat we niet op een tè smal spoor komen te zitten met onze bloedlijnen, en dan heb ik het eigenlijk vooral over de moederlijnen. Dat zien we in de springpaardenfokkerij nóg niet, maar dan ben je al bijna te laat…..’
Kees van den Oetelaar praat graag vanuit zijn rijke ervaring, vaak met vergelijkingen met vroeger. Hij is een man die een paard kent, zoals dat heet, met een voorliefde voor de springsport. En voor fokkerij, waarover hij altijd zijn eigen gedachten heeft: ‘Er wordt te weinig gekeken naar de problemen van een te smal spoor. Het gaat in de huidige fokkerijpraktijk toch vooral om de poen. Om hoe duur de hengsten verkocht kunnen worden. Er zijn zelfs stamboeken die de hengsten kampioen maken die ze het duurst kunnen verkopen.’
‘In de koeienwereld selecteer je op vlees óf melk. Bij paarden heb je met heel veel meer factoren te maken. Vroeger kende ik in de buurt van ons dorp alle boeren en ik kon precies aan de koeien zien van welke boer ze waren. In hun model, type, uiers, dat wist je van elkaar in de buurt. Nou kent een boer z’n eigen koeien niet meer, ze zijn allemaal hetzelfde. Maar bij paarden is dat een ander verhaal. Wij fokken voor de sport, voor mensen, heel veel verschillende soorten mensen. Die groep is best groot.’
Bedrijfsblind
‘Vooral de hengstenhouders en de stamboeken moeten er volgens mij voor waken dat we niet allemaal hetzelfde product krijgen, net als bij de koeien. Kijk naar Holstein. Twintig jaar geleden was Holstein niet van de troon te krijgen in de kwaliteit van hun springpaarden. Ze zijn toen volgens mij bedrijfsblind zijn geworden, ze hebben geen risico’s genomen in de moederlijnen. In Holstein trek je de catalogus open: het is allemaal familie van elkaar, ook aan moederskant, en dat is het ergste. Een aantal jaren geleden heb ik tegen Holstein gezegd: zorg dat je je merrielijnen ververst en gebruik daarop je beste hengsten, dan blijf je nr 1. Maar ja, die troon is nou bijna voorbij.’
Pialotta met Edwina Alexander-Tops
‘Het BWP staat nu op de troon. Maar die komen ook op de koffie als ze er nu niet op inhaken. Want zelfs het BWP komt in de moederlijnen op een smal spoor, zie ik. Als je de catalogus van het BWP openslaat, of je deed dat tien jaar geleden, dan zie je nou dat het spoor smaller wordt. De grote noodzaak van hengstenhouders en stamboeken is echt om hengsten promoten die uit een moederlijn komen waarvan in hun stamboek weinig voorhanden is. Dan kunnen we vooruitgang boeken en vermijd je te dichte verwantschap.’
’Natuurlijk weet ik ook wel dat een product van een bewezen hengst meer zekerheid biedt. Nu. Op dit moment. Als je dat gaat overdrijven, kunnen de jonge hengsten van nu nooit bewezen hengsten worden. Vroeger stond Farn in Groningen, later in Brabant. Dat zag je terug in de paarden. Maar nu, met alle technieken en alle beschikbare informatie, zijn mensen geneigd om naar hetzelfde soort product te lopen. Natuurlijk is het belangrijk dat de bewezen hengsten merries blijven dekken, maar je kunt het ook overdrijven. Voor een goede toekomst zullen we naar de jonge hengsten met nieuw bloed moeten gaan, nieuw bloed vooral in de moederlijn.’
Horizontal (Casall x Quickstar)
‘De fokker is veel veranderd. De fokker van nu denkt meestal te kortzichtig en te veel aan geld op de korte termijn. De fokker van toen dekte veel meer met bepaalde hengsten om de moederlijn te versterken en te vernieuwen, toekomstgericht. Het interessantste om vooruitgang te boeken in onze springpaardenfokkerij is om een jonge hengst te gebruiken die uit een moeder komt die in zijn fokgebied weinig voorkomt. Alles loopt wel door elkaar, maar dát bestaat nog!
Bewijzen?
‘Of ik bewijzen heb? Geen probleem. Dan kijk ik natuurlijk ook eerst naar mijn eigen hengsten. Ik denk dat ik in een luxepositie ben omdat ik mede-eigenaar ben van een groot aantal jonge hengsten, waarvan we er een aantal ter dekking hebben staan. Juist omdat ik er een groot aantal heb, wil ik mijn paarden eerst beter leren kennen voordat ik ze echt inzet in de fokkerij. Ik moet ervan overtuigd zijn dat ik ze gerust in kan zetten om de fokkerij te verbeteren.’
‘Zo’n voorbeeld is Horizontal, gefokt bij Stal Tops, een jonge Casall uit Mel d’Argences, een 1m60-merrie. Een moderne hengst met een totaal nieuwe moederlijn die in ons fokgebied niet voorkomt. Uit de lijn van Almé. Het is geen Casall uit een Holsteinse moeder, dat is wat ik bedoel. Die is nu 4. Die is nu volop bezig. Daar tegenover heb ik ook een net zo jonge hengst, een combinatie van Casall uit de Pilot-merrie Pialotta die met Edwina Tops-Alexander 1m60 geklasseerd is geweest. Maar die laten we eerst eens een jaar groeien in de sport, hij is nog heel jeugdig, heeft tijd nodig om zich te ontwikkelen.’
De jong Casall uit Pialotta, in training bij Linn Kvernes
‘Van groot belang vind ik dat de hengstenhouder van tegenwoordig ook aan de sport moet gaan denken. Want zoals het voorheen altijd ging, was de hengst afgebrand als ie 6 jaar was door hengstencompetities en hengstenshows. Serieus ja! Als je met een jonge hengst vier shows gereden hebt, moet ie telkens bovenin springen, hij mag geen fouten maken, op een niveau waar hij eigenlijk nog lang niet aan toe is. Nou, dan heb je ‘m al een heel eind afgebrand. Hij moet met leeftijdgenoten langzaam opgeleid worden en fouten in de ring kunnen maken, zonder dat het belangrijk is wat andere mensen ervan vinden. In dat opzicht hebben we geluk gehad met de anderhalf jaar pauze.’
Als 9-jarige nog een kind
‘De grote noodzaak van een ruiter èn hengstenhouder is dat hij ervoor moet zorgen dat de hengst zich nog een kind voelt als 9-jarige. Het frisse moet in het paard blijven. Als ik naar mijn eigen hengsten kijk, dan kan ik me wel voor m’n kop slaan. Ik liet Hamlet met z’n 6 jaar de King of George Cup lopen in Hickstead, met z’n 7 jaar over 2m10 in de puissance.Daarna heb je ‘m weinig meer gezien, hij is gewoon overnomen geweest. Toen dachten we dat dat kon, ook om een hengst de hele zomer op een vrachtwagen te zetten om merries te dekken en in de winter internationaal op concours te laten gaan.’
Naast die prestaties en presentaties op jonge leeftijd is er nog wat: de bodems. Echt het allerbeste zou zijn om onze jonge hengsten gewoon landelijk te laten lopen op een grasbodem. Dan kunnen ze zich in hun gewrichten en weke delen veel beter ontwikkelen. Nou zijn de bodems allemaal hetzelfde maar ze hebben juist afwisseling nodig. Als je nou naar een landelijk concours gaat met een grasbodem, dan is de deelnemerslijst heel klein. Veel ruiters zijn te lui om schroeven te draaien. Vorige week was ik in Sint-Oedenrode, een concours op gras, het was net of je in het buitenland was, prachtig opgezet en georganiseerd, maar ja, geen deelname. Dat is ontzettend jammer voor de opleiding van jonge paarden.’
King Kashmir (Kashmir van het Schuttershof x Myl0rd Carthago x Landor S)
‘Een andere hengst die ik als voorbeeld kan noemen is King Kashmir. Hij is een zoon van een tophengst waar bijna geen kinderen van gekeurd zijn, van Kashmir van het Schuttershof. En dan uit een moederlijn die bij ons niet bestaat, uit een moeder van Mylord Carthago x Landor S x Pilot. Het bijzondere is dat we bijna niet van dat bloed hebben, van die moederlijn kun je hier niks vinden. Van de andere kant hebben we Hero, een vierjarige Diamant de Semilly x Kannan x Inducteur, uit een moeder die al 7 dik internationaal lopende paarden heeft gebracht, zoals volle broer Vannan. Ook uit een moederlijn die je bij ons niet vindt. Maar die staat nog in de wachtkamer, om over een jaar nog eens te bekijken. Hij is nog te jeugdig en groot, heeft tijd nodig om te rijpen. Het is nog helemaal niet zeker of ie in de fokkerij komt, dat gaan we rustig bekijken.’
Hero (Diamant de Semilly x Kannan x Inducteur)
‘Een heel ander verhaal is de hengst Chapper, een zesjarige zoon van Chap 2 uit een moeder van Asti Spumante, een moeder die met een amateuramazone gemakkelijk 1m40 liep. Uit een oude Oost-Duitse moederlijn. Als je dan over verwantschap en een smal spoor praat: voor deze hengst hebben we bij het KWPN een genoom-test laten doen. Kregen we bericht terug dat ze geen verwanten konden vinden. Dat bedoel ik nou, dat maakt het voor mij interessant om een nieuw product op de wereld te zetten. Plus dat ie fantastisch springt en heel correct is.’
Chapper (Chap II x Asti Spumante)
‘Ik wil proberen die fouten niet meer te maken die ik in het verleden gemaakt heb. Wat ik zei: ik heb nu een groot aantal jonge hengsten, we kunnen afwisselen met de inzet in de fokkerij en de sport. Rustig opbouwen is belangrijk. Het kan sowieso niet meer in deze tijd om snel te scoren met hengsten. Omdat je dan gewoonweg geen internationale paarden meer krijgt. En op den duur doe je jezelf tekort. Dus rustig opbouwen en uitgaan van aparte moederlijnen van de hengsten.’
Nieuws.horse publiceert binnenkort meer verhalen met paardenman Kees van den Oetelaar!